LIFe is een kantoor met 3 vrouwelijke advocaten. Het zal dan ook niet verbazen dat onze aandacht uitging naar nieuwsberichten in 2024 over het bevolkingsonderzoek en dicht borstklierweefsel. Vandaag kwam er opnieuw een bericht uit via NOS over dit onderwerp.[1]
Als vrouwelijke advocaten dachten we ook direct na over aansprakelijkheid en schade wanneer borstkanker te laat wordt gediagnosticeerd en behandeld, ook omdat we gemiste borstkankerdiagnoses vaker in onze praktijk hebben gezien.
Bevolkingsonderzoek
Het bevolkingsonderzoek borstkanker is een preventief screeningsprogramma dat in Nederland wordt uitgevoerd om borstkanker in een vroeg stadium op te sporen. Vrouwen tussen de 50 en 75 jaar worden elke twee jaar uitgenodigd voor een gratis mammografie (röntgenfoto van de borsten).
Het doel van het onderzoek is om tumoren op te sporen voordat deze klachten veroorzaken, zodat een vroege behandeling mogelijk is. Vroege detectie van borstkanker vergroot de kans op genezing aanzienlijk en kan ervoor zorgen dat een minder ingrijpende behandeling nodig is. Het bevolkingsonderzoek draagt zo bij aan de vermindering van sterfte door borstkanker en verbetert de kwaliteit van leven voor veel vrouwen.
Dicht borstklierweefsel
De dichtheid van borstklierweefsel speelt een cruciale rol bij de effectiviteit van borstkankerscreening. Vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel hebben niet alleen een verhoogd risico op borstkanker, maar bij hen is het ook moeilijker om tumoren te detecteren met een standaard mammografie. Zo’n acht procent van de vrouwen heeft dit dichte borstklierweefsel dat bij een mammografie onvoldoende duidelijkheid geeft over de eventuele aanwezigheid van een tumor. Uit de DENSE-studie van het UMC Utrecht werd al in 2019 geconcludeerd dat een MRI-scan bij deze vrouwen een duidelijker beeld schept.[2]
Bij vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel zou, náást een mammografie, elke 2 jaar een MRI-scan aangeboden moeten worden. Uit de eerdergenoemde DENSE-studie blijkt dat in dat geval, per 1000 vouwen met dat zeer dichte borstklierweefsel, 28 meer gevallen van borstkanker worden gevonden. Bovendien zou dit op 1000 vrouwen 8 levens redden. Jaarlijks doen 80.000 vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel mee aan het bevolkingsonderzoek. Het laten verrichten van een MRI-scan bij deze risicogroep zou dus 640 levens per jaar kunnen redden. Radiologen en andere medische professionals pleiten daarom voor een snellere invoering van MRI-screening voor deze risicogroep.
Advies Gezondheidsraad 2020
Ondanks deze bevindingen adviseerde de Gezondheidsraad in 2020 om het bevolkingsonderzoek niet direct uit te breiden met een MRI-scan voor vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel, vanwege zorgen over onder andere capaciteit en mogelijke overdiagnose.
Maar omdat de MRI niet wordt aangeboden in het bevolkingsonderzoek, adviseert de Gezondheidsraad ook om vrouwen bij de uitslag van het onderzoek niet te informeren over de dichtheid van hun borstklierweefsel. De dichtheid van borstklierweefsel is juist op een mammografie te meten, maar vrouwen met dicht borstklierweefsel weten dus niet dat zij dit hebben en dat zij hierdoor een verhoogde kans op borstkanker hebben. Vrouwen kúnnen dus ook zelf geen vervolgstappen ondernemen door bijvoorbeeld, los van het bevolkingsonderzoek, met hun (huis)arts in overleg te gaan over de noodzaak of wens om een MRI te laten verrichten via het reguliere zorgtraject.
Op advies van de Gezondheidsraad wordt weliswaar een nieuw onderzoek uitgevoerd naar andere methodes om borstkanker op te sporen (een verkorte MRI-scan of mammografie met contrastvloeistof), maar volgens het nieuwbericht van de NOS van vandaag worden de resultaten van dit onderzoek pas in 2031 verwacht. Uiteraard zal ook pas daarna het beleid gewijzigd kunnen worden, wat vaak ook de nodige tijd kost. In de tussentijd wordt er voor de risicogroep geen oplossing geboden.
Gemiste diagnose?
Wat nu als jij nu één van die vrouwen bent waarbij borstkanker al langere tijd zichtbaar was geweest op een MRI-scan, maar jij juist te horen had gekregen via het bevolkingsonderzoek dat niets is aangetroffen?
Wanneer een tumor bij een vrouw met dicht borstklierweefsel niet tijdig wordt ontdekt door het ontbreken van een aanvullende MRI, kan dit leiden tot een vertraagde diagnose en behandeling (en in sommige gevallen, zoals hiervoor geschetst, tot onnodig overlijden). In dergelijke gevallen lijdt iemand schade doordat zij betere kansen had gehad als de borstkanker eerder was gezien en dus in een vroeger stadium behandeld kon worden.
Aansprakelijkheid
Om schade te verhalen moet een partij aansprakelijk zijn. Nu al jaren bekend is dat bij vrouwen met dicht borstklierweefsel een verhoogde kans op borstkanker bestaat, maar vrouwen niet worden geïnformeerd over het al dan niet hebben van dit dichte weefsel, word de risicogroep van vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel de kans ontnomen om gedegen onderzoek te laten verrichten.
Doel van het bevolkingsonderzoek is het bijdragen aan de vermindering van sterfte door borstkanker en verbetering van de kwaliteit van leven voor vrouwen. Voor vrouwen met dunner borstklierweefsel is het bevolkingsonderzoek dus wel degelijk effectief en is het goed dat dit door de overheid wordt aangeboden.
Vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel krijgen echter niet dezelfde adequate zorg en bescherming als de vrouwen zonder dicht borstklierweefsel. In feite zou kunnen worden gesproken van een schending van het recht op gelijke behandeling, aangezien vrouwen in de risicogroep (zeer dicht borstklierweefsel) niet voldoende worden beschermd in de vroegtijdige detectie van borstkanker, terwijl nu juist zíj de vrouwen zijn die een grotere kans op het ontwikkelen van borstkanker hebben.
Welke partij kun je mogelijk aanspreken?
- Overheidsorganen, zoals de Gezondheidsraad: Zij adviseren over het screeningsbeleid. Als blijkt dat hun adviezen hebben bijgedragen aan inadequate screening en dit tot schade lijdt, kan hun rol ter discussie komen te staan.
- Uitvoeringsinstanties van het bevolkingsonderzoek: Zij zijn verantwoordelijk voor de implementatie van de screeningsprogramma’s en kunnen aansprakelijk worden gesteld als zij nalatig zijn in het aanbieden van adequate screening aan risicogroepen.
- Artsen en radiologen: Zij hebben de plicht om patiënten adequaat te informeren over hun individuele risico’s en de beperkingen van de gebruikte screeningsmethoden. Het niet informeren van patiënten over de implicaties van dicht borstklierweefsel kan leiden tot aansprakelijkheid bij een gemiste diagnose.
Conclusie
Met de huidige medische kennis is duidelijk dat vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel over dit dichte borstklierweefsel geïnformeerd zouden moeten worden en dat het voor deze risicogroep nodig is om een MRI te laten maken. Nu vrouwen niet over de dichtheid van hun borstklierweefsel worden geïnformeerd, terwijl de beoordelend radiologen dit wel kunnen beoordelen o.b.v. de mammografie, wordt de risicogroep de kans ontnomen om adequaat onderzoek te laten verrichten. Wanneer vervolgens in een later stadium borstkanker wordt gediagnosticeerd en de borstkanker eerder had kunnen worden gezien door middel van een MRI-scan, is er in beginsel sprake van een gemiste diagnose. Afhankelijk van alle omstandigheden van de zaak zouden verschillende partijen aansprakelijk kunnen zijn voor de gevolgen van de gemiste/verlate diagnose.
Juridisch advies
Mocht je te maken hebben met een gemiste medische diagnose, dan kunnen de advocaten van LIFe Letselschade Advocaten jou vrijblijvend adviseren over de mogelijkheden. Neem contact met ons op via telefoonnummer 030 – 3078 449.
[1] https://nos.nl/artikel/2551842-nieuw-onderzoek-naar-aanbieden-van-extra-scans-bij-dicht-borstklierweefsel
[2] https://www.umcutrecht.nl/nieuws/vrouwen-met-dicht-borstklierweefsel-scannen-in-mri